Το 2024 όσο κι αν σας φαίνεται παράξενο είναι μία πολύ σημαντική ημερομηνία. Όχι επειδή συμπληρώνονται 70 χρόνια από την καθέλκυση του πρώτου αμερικανικού πυρηνικού υποβρυχίου. Όχι επειδή θα πραγματοποιηθούν οι 33οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Ούτε καν επειδή πριν από 460 χρόνια γεννήθηκε ο William Shakespeare. Αλλά τα 40 χρόνια που κλείνει το manga του “Dragon Βall” από την πρώτη του κυκλοφορία, τα λες και ορόσημο για τη χρονιά που διανύουμε. Ίσως να ακούγομαι υπερβολικός, όμως κατά γενική ομολογία το θρυλικό status του δημιουργήματος του Akira Toriyama του αξίζει αναμφισβήτητα. Και πως να μην θεωρείται θρυλικό ένα anime που ανύψωσε την ιαπωνική κουλτούρα των manga και των anime σε δυσθεώρητα επίπεδα, με την δυτική φρενίτιδα που ακολούθησε στα τέλη της δεκαετίας του ’90 να έχει τον αντίκτυπο μίας πυρηνικής έκρηξης. Η σπουδαία προσωπικότητα που χάρισε αυτό το πολύτιμο κληροδότημα στον καλλιτεχνικό κόσμο της Ιαπωνίας δεν είναι πλέον κοντά μας. Ο μοναδικός Akira Τoriyama εγκατέλειψε τα εγκόσμια την 1η Μαρτίου 2024 σε ηλικία 68 ετών βυθίζοντας στο πένθος εκατομμύρια φίλους του “Dragon Ball” σε όλο τον πλανήτη, αφήνοντας όμως παράλληλα μια πολύ βαριά παρακαταθήκη και πολλούς άξιους συνεχιστές του έργου και της τεχνοτροπίας του.
Γεννηθείς στο Kiyosu στις 5 Απριλίου 1955, ο μικρός Akira δεν μπορούσε να κρύψει τη κλίση του στα καλλιτεχνικά. To πρώτο manga που έπεσε στα χέρια του και η πρώτη του έμπνευση όπως είχε κάποτε δηλώσει, ήταν το “Astro Boy” του Osamu Tezuka. Η ενασχόλησή του με το σχέδιο περιστρεφόταν περισσότερο γύρω από τους φίλους του και τις απόπειρές του να τους σκιτσάρει. Παρόλο που το έκανε καθαρά για λόγους διασκέδασης και μη μπαίνοντας καν στη διαδικασία να διαβάσει manga, πάντα έβρισκε χρόνο για να σχεδιάσει τις δικές του ιστορίες. Κόντρα στη θέληση των γονιών του, θα αποφασίσει να μην ακολουθήσει ακαδημαϊκή εκπαίδευση ύστερα από την αποφοίτησή του από το Λύκειο. Εχοντας απολυθεί από μία διαφημιστική εταιρεία στα 23 του μη μπορώντας τη ρουτίνα της καθημερινότητας, αποφασίζει να λάβει μέρος σε έναν διαγωνισμό νέων σκιτσογράφων που διοργάνωνε το περιοδικό Weekly Shonen Jump. Ο εκδότης παρόλο που ήταν θετικά προσκείμενος στο έργο που κατέθεσε ο Toriyama, αναγκάστηκε να τον αποκλείσει καθώς το manga του ήταν μία παρωδία του “Star Wars” και όχι μία original προσπάθεια. Με την παρότρυνση του εκδότη που έβλεπε το ταλέντο στο χέρι του, ο Toriyama θα εκδώσει το 1978 το πρώτο του manga με τίτλο “Wonder Island”. Η αποδοχή από το κοινό μόνο θετική δεν ήταν. Τερματίζοντας τελευταίο στην έρευνα του αναγνωστικού κοινού, ήταν παραλίγο και η αφορμή για τον Toriyama να παρατήσει το σχέδιο, παρόλο που είχε ήδη έτοιμο το “Wonder Island 2” το οποίο επίσης δεν στέφθηκε με επιτυχία. Οι μήνες που ακολούθησαν αποτελούνταν ως επί το πλείστον από αποτυχημένες δουλειές, αλλά και επιπλέον εμπειρία. Ο πάντα πιστός στην ικανότητα του Toriyama εκδότης του Weekly Shonen Jump, του πρότεινε να σχεδιάσει μία ηρωίδα για αλλαγή. Το αποτέλεσμα έφερε και την πρώτη μεγάλη επιτυχία για τον Ιάπωνα δημιουργό. Ήταν το manga “Dr. Slump” που εκδόθηκε το από το 1980 έως το 1984 και καθιέρωσε τον Toriyama ως ένα από τα δυνατά ονόματα στον χώρο.
Η Arale, το ανθρωποειδές κοριτσάκι που πρωταγωνιστούσε αγαπήθηκε απρόσμενα από τεράστια μερίδα αναγνωστών με αποτέλεσμα ο Toriyama να τιμηθεί το 1981 με το Βραβείο Manga του εκδοτικού οίκου Shogakukan, μία από τις σημαντικότερες διακρίσεις για τους δημιουργούς manga. Παρά την μεγάλη επιτυχία του “Dr. Slump”, ο Τοriyama ήθελε να ολοκληρώσει τη σειρά μετά από μόλις 6 μήνες, με την εκδότρια εταιρεία Shueisha να θέτει βέτο και να του ζητάει να ξεκινήσει άμεσα μια νέα σειρά, εάν ήθελε να προχωρήσει με αυτή του την απόφαση. Σε συνεργασία με τον Kazuhiko Torishima, τον εκδότη του Weekly Shonen Jump, δούλεψαν μαζί επάνω σε αρκετά one-shots που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό αλλά και σε διαγωνισμούς. Οι συμβουλές του Torishima έπιασαν τόπο για άλλη μια φορά, καθώς πρότεινε να στον Toriyama να δημιουργήσει έναν ήρωα εμπνευσμένο από τις ταινίες kung-fu που τόσο αγαπούσε. Το αποτέλεσμα αυτού ήταν το “Dragon Boy” που εκδόθηκε σε δύο κομμάτια μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου 1983 και ακολουθούσε το ταξίδι ενός νεαρού αγοριού με γνώση πολεμικών τεχνών στην προσπάθειά του να συνοδεύσει μία πριγκίπισσα πίσω στην πατρίδα της. Και με αυτή την έμπνευση γεννήθηκε το σπουδαιότερο σε επιρροή shonen manga που υπήρξε ποτέ. Το “Dragon Ball” στην 11ετή παρουσία του στο Weekly Shonen Magazine από το 1984 έως το 1995 πούλησε 160 εκ αντίτυπα μόνο στην ιαπωνική αγορά. Χωρισμένο σε 519 κεφάλαια που περιλαμβάνονταν σε 42 τόμους, το δημοφιλές manga επεκτάθηκε σε 5 anime adaptations, πάμπολλες animated ταινίες, πληθώρα video games και merchandise που θα ικανοποιούσε και τον πιο απαιτητικό στην αναζήτηση των 7 Dragonballs. Το φινάλε του manga ήρθε ουσιαστικά ως προσωπική παράκληση του Toriyama προς τον κόσμο, καθώς και ο ίδιος ως καλλιτέχνης επιθυμούσε να εξερευνήσει κάτι καινούργιο δημιουργικά. Άξια αναφοράς είναι και η συμμετοχή του στον σχεδιασμό των χαρακτήρων για το JRPG “Dragon Quest” του 1986. Παρά τη δυσκολία να φέρει εις πέρας το project, λόγω του φόρτου εργασίας του, ο Toriyama είχε δηλώσει μετέπειτα πως ήταν πολύ χαρούμενος που συμμετείχε σε μία τέτοια δουλειά, κάτι που τον οδήγησε να μείνει ως σχεδιαστής για όλα τα sequels του franchise.
Το βιογραφικό του Toriyama είναι πραγματικά ατελείωτο και αν προσθέταμε και τα έργα που δεν έχει δημοσιεύσει θα θέλαμε ένα βίντεο τριών ημερών για να τα καλύψουμε όλα. Ούτως ή άλλως το “Dragon Ball” είναι μία κατηγορία από μόνο του. Το επικό ταξίδι του Son Goku και της Bulma στην αναζήτηση των 7 Dragonballs θα τους έφερνε αντιμέτωπους με τους πιο αφιλόξενους εχθρούς και τους πιο αναπάντεχους φίλους, καθώς η προσπάθειά τους να καλέσουν τον δράκο Shenlong θα συντελούσε συγγραφικά ένα manga που θα άλλαζε όχι μόνο την οπτική των Δυτικών για το είδος, αλλά και θα ενέπνεε νέους Ιάπωνες σκιτσογράφους να δημιουργήσουν ισάξια ή και για πολλούς σπουδαιότερα έργα από αυτό του Toriyama. Μόνο το “Νaruto” του Masashi Kishimoto και το “One Piece” του Εiichiro Oda είναι αρκετά αν θέλουμε να τα βάλουμε στην ίδια ζυγαριά με το “Dragon Ball”. Αυτό που όμως έκανε το έργο του Toriyama να ξεχωρίσει ήταν το μοναδικό του σχεδιαστικό στυλ και ο χαλαρός τόνος που προσέδιδε στους χαρακτήρες του ακόμα και κατά τη διάρκεια της μάχης. Οι ταινίες “Enter the Dragon” του Bruce Lee και το “Drunken Master” του Jackie Chan έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία χαρακτήρων που συνδύαζαν το badass κομμάτι του kung-fu μαζί με ατάκες που αποσυντόνιζαν τον αντίπαλο και έκαναν τον θεατή να ξεραίνεται στα γέλια. Η πλοκή του είναι βαθύτατα εμπνευσμένη από το “Tαξίδι στη Δύση” ένα από τα σημαντικότερα κείμενα κινεζικής μυθιστοριογραφίας, όπου οι πρωταγωνιστές έχουν στόχο την εύρεση 8 χαντρών ενός μενταγιόν σκορπισμένες σε 8 περιοχές της Ιαπωνίας. Το focus του Toriyama κατά τη διάρκεια του γραψίματος ήταν στοχευμένο στο κομμάτι της περιπέτειας, κάτι που όπως φάνηκε από τις λιγοστές αρχικές πωλήσεις δεν ενθουσίαζε και ιδιαίτερα τους αναγνώστες. Όταν προσανατολίστηκε προς το κομμάτι της μάχης ήταν και η στιγμή που τα πράγματα έδειχναν να προχωρούν σε μία θεμιτή κατεύθυνση τόσο για τον ίδιο όσο και για το Weekly Shonen Jump. Παρόλο που το “Dragon Ball” είχε πλέον εδραιωθεί ως manga που έδινε περισσότερο βάρος στη μάχη, αυτό δεν εμπόδισε τον Toriyama να σκιτσάρει τους χαρακτήρες του με το δικό του κωμικό στυλ, χωρίς να δίνει απαραίτητα στον ισχυρότερο ήρωά του και το ανάλογο μπόι που θα περίμενε κάποιος. Αυτός ήταν και ο παράγοντας που τον έκανε να ξεχωρίζει έναντι των υπολοίπων, όπως επίσης και η προσοχή του για το στυλ μάχης που θα είχε ο κάθε χαρακτήρας βάσει παρουσιαστικού. Για παράδειγμα, θεωρούσε πως ο Vegeta ταίριαζε περισσότερο στην αγγλική ιδιοσυγκρασία, εν αντιθέσει με τον πιο “παραδοσιακό” Piccolo. Kαι αν αναρωτιέστε πως προέκυψε το θρυλικό Kamehameha, ήταν πολύ απλά μία random λέξη που σκέφτηκε η γυναίκα του όταν εκείνος είχε κολλήσει και δε μπορούσε να σκεφτεί μία λέξη που θα κολλούσε σε στυλ μάχης. Η αλήθεια είναι πως περίμενα ένα κάπως πιο ενδιαφέρον backstory για τη συγκεκριμένη κίνηση, αλλά αυτό δε σημαίνει πως τη κάνει λιγότερο επική κάθε φορά που τη βλέπω.
Αναφορικά με το setting του “Dragon Ball”, ξεφεύγει από τις δυτικές επιρροές του “Dr. Slump” και υιοθετεί ανατολικά σκηνικά. Ο κόσμος που εμπνεύστηκε ο Toriyama περιελάμβανε μέρη από Ιαπωνία, Κίνα, Αραβία και Ινδονησία. Για παράδειγμα η πόλη που διεξάγεται το τουρνουά Tenkaichi Budokai είναι εμπνευσμένη από το ταξίδι του Toriyama στο Μπαλί το 1985. Ιδιαίτερη προσοχή έδινε και όταν σχεδίαζε mech suits, καθώς έδινε μεγάλη προσοχή στο πως ήταν κατασκευασμένη η στολή και πως αλληλεπιδρά ο πιλότος όταν τη χειρίζεται, έτσι ώστε να μεταφέρει τη λειτουργία της με μεγαλύτερη πιστότητα στο χαρτί. Ορισμένες καλλιτεχνικές προσθήκες έγιναν βέβαια καθαρά για να τον διευκολύνουν στην επίσπευση της ιστορίας, όπως τα μέσα μεταφοράς των ηρώων. Το κλασσικό συννεφάκι, η τεχνική του εναέριου χορού και η τηλεμεταφορά του Goku όλα εξυπηρετούσαν τον ίδιο σκοπό. Ο σχεδιασμός των ηρώων του είχε και αυτός το δικό του τελετουργικό. Πρώτα σχεδίαζε το πρόσωπο και τον σωματότυπο και τέλος τα ρούχα, σκεπτόμενος πάντα εάν είναι βολικά σε κατάσταση μάχης. Ποτέ δεν σχεδίαζε τους κακούς των περιπετειών του με τέτοιο τρόπο ώστε να ενοχλεί τον αναγνώστη. Παραδόξως δεν το έκανε τόσο για εκείνους, όσο για αυτόν καθώς δεν ήταν του γούστου του να σχεδιάζει οπτικά απειλητικούς ήρωες. Ο Piccolo ως ο πρώτος ουσιαστικά κακός που δημιούργησε ήταν πραγματικά μια πολύ ευχάριστη νότα αλλαγής σύμφωνα με τον ίδιο. Ο Freeza ήρθε στη ζωή την περίοδο της χρηματιστηριακής κρίσης στην Ιαπωνία μεταξύ 1986 και 1991 και ήταν βασισμένος στους καιροσκόπους μεσίτες που αποσκοπούσαν στην απόκτηση κτισμάτων και αγροτεμαχίων σε χαμηλή αντικειμενική αξία. Μια συνομοταξία που ο Toriyama είχε χαρακτηρίσει ως: “Το χειρότερο είδος ανθρώπων”. Πολύ έξυπνο ήταν το τρικ της ονοματοδοσίας των ηρώων του, το οποίο τις περισσότερες φορές ήταν κάποιο λογοπαίγνιο, όπως για παράδειγμα τα ονόματα των Saiyans προέρχονταν από λαχανικά. Χαρακτηριστικότερο όλων το “Kakarrot” που σημαίνει καρότο.
Αυτή η ελαφρότητα με την οποία εκλάμβανε την τέχνη του ήταν και το εισητήριο του στα σπίτια πέραν της ασιατικής ηπείρου. Είχε αυτή τη μαγεία στο γράψιμο που σε έκανε να αγαπάς όχι μόνο τους χαρακτήρες αλλά και τον τρόπο γραφής ενός ασιατικού κόμικ. Το να σε συγκρίνουν με πρωτοπόρους του είδους όπως ο Stan Lee, o Jack Kirby και ο Walt Disney μόνο αμελητέο δεν μπορεί να θεωρηθεί. Μιλάμε για έναν άνθρωπο που πήρε ένα κλασσικό κινεζικό παραμύθι περιπέτειας, έβαλε μέσα λίγο kung-fu και ατακαδόρικους διαλόγους και συνέθεσε ένα ταξίδι ενηλικίωσης που σφυρηλάτησε κάθε νεαρό αγόρι της δεκαετίας του ’90. Αυτό που έκανε ο Carl Barks με την αναδρομή στα νεανικά χρόνια του Scrooge McDuck και ο Peyo με τις παιδικές σκανταλιές των Smurfs, o Τοriyama ήρθε να το απογειώσει με επικές μάχες, ανατριχιαστικά fusions και μία ιστορία που μπορείς να δεις ξανά και ξανά.
Στις 27 Μαρτίου 2013 πραγματοποίησε τα εγκαίνια της η έκθεση: “Αkira Toriyama: The World of Dragon Ball” η οποία περιλαμβάνει εκθέματα για 400+ χαρακτήρες της σειράς, αυθεντικά χειρόγραφα του Toriyama, ζωγραφισμένες εικόνες, σπάνια αντικείμενα, φιλμ με σκίτσα και αίθουσα προβολών με υλικό σχετικά με το “Dragon Ball”. H Iαπωνία έχει κηρύξει επισήμως την 9η Μαϊου ως Goku Day γιατί τα νούμερα 5 και 9 προφέρονται ως “Go” και “Ku”, και πώς να μην το κάνουν άλλωστε όταν ένας τόσο σπουδαίος δημιουργός λέει πως: “Ο σκοπός του manga μου είναι καθαρά η διασκέδαση του αναγνώστη. Τολμώ να πω πως δεν με νοιάζει αν τα έργα μου θα επιβιώσουν στον χρόνο, αρκεί μόνο να έχουν κάνει χαρούμενους αυτούς που τα διάβασαν.”
Μας έκαναν, Toriyama-san. Χάρη στην μοναδική σου ευφυΐα και αγάπη για τον κόσμο του φανταστικού, μας έκαναν χαρούμενους και ονειροπόλους, όμως το συννεφάκι του “Dragon Ball” μας έκανε να πατάμε γερά στα πόδια μας στην αναζήτηση της δικής μας μοναδικής ευχής.
